Eten uit de natuur

Heel heel lang geleden leefde de mens als een zwerver of nomade. Hij kwam aan zijn voedsel door het zoeken en het verzamelen van wilde vruchten, noten en zaden, die op zijn tijdelijke staanplaats aanwezig waren. De zwervende mens was voornamelijk een verzamelaar en jager.

Van natuurvoedsel tot cultuurvoedsel

Langzamerhand is die rondtrekkende mens om heel veel redenen zich steeds meer gaan vestigen en werd hij boer.
Omheen de woonplaats van die ‘cultuur’mens veranderde heel langzaam de plantengroei. Er groeiden planten die zich thuis voelden in het afval en de 'onrust' van zijn directe omgeving. Bepaalde wilde planten zochten zo vanzelf de nabijheid van de mens. Toen de mens sommige van die soorten had leren waarderen ging hij ze met een soort hekje of iets dergelijks beschermen tegen vraat van wilde dieren. Tengevolge van zulke 'cultuurmaatregelen' kregen andere planten ineens ook de gelegenheid om zich te vestigen, eerst nog als 'onkruid' tussen de andere, belangrijke soorten. In veel gevallen heeft dat onkruid zich onder invloed van aanvankelijk onbewuste en onbedoelde selectie juist ten koste van het hoofdgewas ontwikkeld. Wanneer zo'n onkruid vervolgens ook bruikbaar bleek te zijn, kon het gebeuren dat het promoveerde tot hoofdgewas.
Het onderscheid tussen kruid en onkruid is dus zeer subjectief en bovendien zeer veranderlijk. Haver heeft zich ontwikkeld uit een onkruid dat tussen paardenbonen groeide, terwijl rogge, kikkererwten en linzen oorspronkelijk tarwe-onkruiden waren. Aan de andere kant is bijvoorbeeld Harig Vingergras lange tijd gewoon verbouwd geweest maar intussen al lang geleden weer tot onkruidstatus teruggekeerd.

Wij zijn voor ons voedsel nu niet meer afhankelijk van onze wilde omgeving, maar het kan toch nuttig, gezond, goedkoop en leerrijk zijn om af en toe wat wilds op het menu te zetten.

Wild voedsel: teelt en gebruik

• Aardaker – Lathyrus tuberosus: een zeldzame vlinderbloemige voor eerder zware grond, de knolletjes zijn gekookt te eten.
• Aardkastanje - Bunium bulboc.: Kleine eetbare knolletjes, goed te telen
• Barbarakruid – Barbarea vulgaris: vaste kruisbloemige plant, jong blad als waterkers
• Beekpunge – Veronica beccabunga vochtig groeiende ereprijs, jong blad in sla
• Boerenwormkruid – Tanacetum: vaste wortelstokplant, zeer jong blad in pannenkoeken
• Brandnetel – Urtica dioica: jong blad in soep, gedroogd als thee
• Brave Hendrik – Chenopodium: meldesoort, gemakkelijk te zaaien, rauw of gekookt als spinazie te gebruiken
• Grote klis – Arctium lappa de eenjarige wortel te gebruiken als schorseneer
• Herderstasje – Capsela bursa p. de jonge plant gekookt bij kool, rauw als salade
• Hop – Humulus lupulus de vroege stengelscheuten als een soort asperge
• Lievevrouwbedstro – Gallium bosplant, te gebruiken kruid in meiwijn, als thee
• Look-zonder-Look – Alliaria bosplant, blad in soep en salade, lookgeur
• Morgenster – Tragopogon wortels als schorseneer, bevat inuline (FOS)
• Oostindische kers – Tropaeolum blaadjes (specerij in salade), onrijpe zaden (kappertjes in azijn)
• Paardebloem – Taraxacum off. blad gebleekt als witlof, wortel gebrand als koffie
• Pastinaak – Pastinaca sativa wortel als gekookte of gebakken groente
• Postelein - Portulaca oleracea hoge voedingswaarde, omega-3-vetzuren
• Rapunzelklokje – Campanula wortel als schorseneer
• Smeerwortel – Symphytum jong blad in beslag gefrituurd
• Teunisbloem - Oenothera wortel gekookt, jong blad (scheuten), zaad in koekjes
• Veldkers kleine – Cardamine pittig als rauwkost, vitamine C, mosterdolie
• Veldsla – Valerianella locusta zeer geschikt als salade, veel ijzer
• Vogelmuur – Stellaria media als spinazie (gestoofd) en in salade
• Vlier – Sambucus nigra bloem als beignet en als limonade, bessen in confituur en als siroop, bladscheuten jong (gekookt)
• Waterkers – Nasturtium gekweekt in water, te gebruiken als rauwkost
• Weegbree – Plantago jong blad rauw of gebleekt, gekiemde zaden
• Wilde marjolein – Oregano sp. vaste plant voor de siertuin, als kruiderij bij tomaat, pizza
• Winterpostelein - Claytonia p. goed winterhard, als salade en in puree
• Zeekool – Crambe maritima bloemknoppen en gebleekt blad gekookt
• Zeekraal – Salicornia europaea zoutplant, jonge scheuten gekookt
• Zevenblad – Aegopodium woekerend kruid, rauw of gekookt te gebruiken
• Zuring – Rumex species friszure smaak in salade, als soep, in spinazie

Literatuur

• Bijzondere groenten. Telen en experimenteren in eigen tuin en keuken. KVLV.
• Bryan J. – De eetbare tuin – Bert Bakker ISBN 90 6019 608 2
• Couplan & Styner - Guide des plantes sauvages. Delachaux.
• Grieve M. – A Modern Herbal – Penguin Books
• Lieutaghi Pierre - La Plante Compagne. Actes Sud 1998
• Lis M. et Vincent P. - La Cuisine des Bois et des Champs. Actes Sud 1992.
• Mabey Richard - Hollandia gids voor de eetbare planten in de natuur. Hollandia 1976.
• Magali Amir - Les cueillettes de confiance. Les Alpes de Lumière 1998.
• Philips R. – Puur natuur op tafel – Het Spectrum ISBN 90 274 7737
• Veltman – Eetbare gewassen – Prisma 1655